De blik van Medusa – Natalie Haynes

De in Engeland woonachtige Natalie Haynes is een duizendpoot: naast auteur is ze bijvoorbeeld ook radiopresentator en classicus. Haynes heeft als missie om nieuw licht te werpen op vrouwelijke personages in Griekse mythen. In dat kader schrijft ze hervertellingen vanuit het perspectief van vrouwen. Eerder verscheen bijvoorbeeld haar veelgeprezen De kruik van Pandora. Nu is daar De blik van Medusa (naar het Nederlands vertaald door Frits van der Waa en Henny Corver). Het boek stond in 2023 op de longlist van de Women’s Prize for Fiction. Kennisgedreven en met veel humor vervult Haynes met dit boek een stukje van haar missie.

De tekst op het omslag
Medusa is de enige sterfelijke dochter in een familie van Gorgonen. Terwijl ze opgroeit met haar twee zussen beseft ze al snel dat zij de enige van het gezin is die ouder wordt, verandering ondergaat en kwetsbaar is. Wanneer de god en heerser van de zee, Poseidon, in Athenes heilige tempel een onvergeeflijke misdaad begaat, neemt de godin wraak op een onschuldige: Medusa. Haar leven zal nooit meer hetzelfde zijn. Verbijsterd ziet ze dat haar prachtige krullen vervangen zijn door slangen en merkt ze dat haar blik elk levend wezen in steen verandert. Medusa kan nooit meer naar haar geliefden kijken zonder ze te doden. Ze is gedoemd tot een leven in het halfduister, totdat Perseus aan zijn queeste begint om het hoofd van een van de Gorgonen te pakken te krijgen. De blik van Medusa is het door vele stemmen vertelde verhaal over een jonge vrouw die een monster werd. En over de vraag of ze ooit wel echt een monster is geweest.

Nooit meer hetzelfde
De mythe rondom Medusa – de vrouw die met haar blik iedereen in steen kon veranderen – is bij velen bekend. Medusa werd vaak gezien als monster. Haynes laat echter zien hoe en waarom deze vrouw zo geworden is. Hoe Poseidon, Hera en Athene daar een belangrijke rol in hebben gespeeld. Hoe Medusa’s band met anderen was – voor- en nadat ze deze stenen blik kreeg. Haynes’ veelomvattende kennis spat van de bladzijden af. Ze laat zien dat ze de materie kent, maar gaat nog een stapje verder dan dat: ze verbindt het verhaal aan het grotere geheel van mythes en weet de vrouwen een toegankelijke stem te geven. Hierdoor worden ze stuk voor stuk tot leven gebracht – iets wat in de oorspronkelijk mythen niet vaak gebeurt. Na het lezen van dit De blik van Medusa zal de lezer nooit meer hetzelfde kijken naar de welbekende verhalen over deze mythische figuur. Een kleine kanttekening: de Goden (en hun wraakzuchtigheid) en Perseus maken net zo’n groot onderdeel uit van dit verhaal als Medusa. De titel doet vermoeden dat het volledig om Medusa draait, maar het verhaal is breder dan dat.

“Ik zie jullie. Ik zie ieder van jullie die door de mensen monsters worden genoemd. En ik zie de mannen die hen zo noemen. Zij noemen zichzelf natuurlijk helden.”

Toegankelijk door humor
De blik van Medusa heeft Haynes vol humor opgetekend. Zo wordt de lezer direct aangesproken door Elaia met sarcastische vragen en bewoordingen. Ook in de hoofdstukken waar Hermes en Athene Perseus in zijn zoektocht ondersteunen, kan de lezer haar glimlach niet onderdrukken. Net als wanneer Hera aan Zeus vraagt of “zijn lauwerenkrans te strak zit” als zijn humeur tot een dieptepunt is gedaald en een woordenwisseling ontstaat over die opmerking. Het rijtje met voorbeelden kan nog (veel) verder worden aangevuld. De soms wat taaie, ondoorgrondelijke en complexe materie heeft Haynes daarmee erg toegankelijk gemaakt.

Kortom
De blik van Medusa is een aanrader voor iedereen die van de Griekse mythen houdt, maar ook voor iedereen die er meer van zou willen weten. Het verhaal is toegankelijk, grappig en leest -ondanks de complexe materie en vele namen van Goden en personages – erg vlot. Als de lezer Medusa al kent, zal zij nooit meer hetzelfde naar Medusa kijken. Als de lezer Medusa nog niet kende, zal zij niet begrijpen waarom Medusa zo vaak als monster wordt opgetekend. Daarmee is Haynes absoluut geslaagd in haar missie om een toegankelijke stem te geven aan vrouwen die een (belangrijke) rol spelen in de Griekse mythen.

Beoordeling