De Spaanse Javier Marías is een groot schrijver.  Hij won veel verschillende literaire prijzen en is ook meermaals genoemd als kanshebber voor de Nobelprijs van de Literatuur. Bekende werken van zijn hand zijn bijvoorbeeld Aller zielen, Berta Isla en Terwijl zij slapen. Onlangs werd  zijn in 1994 geschreven Denk morgen op het slagveld aan mij opnieuw uitgebracht. Dit levensechte en tegelijkertijd onwerkelijke verhaal vraagt wat doorzettingsvermogen, maar biedt een unieke leeservaring.  

De tekst op het omslag
De scenarioschrijver Victor Francés is kortgeleden gescheiden en wordt uitgenodigd voor een intiem etentje bij Marta, een getrouwde vrouw wier echtgenoot op zakenreis is. Maar nog voordat ze tot hun geplande liefdesspel over kunnen gaan, wordt Marta plotseling onwel en sterft. Wat moet Victor doen met haar lichaam, wat moet er gebeuren met haar slapende kind en hoe moet haar echtgenoot op de hoogte worden gesteld? In een winters en nachtelijk Madrid, omgeven door mist en noodweer, loopt Victor besluiteloos rond.

Heimelijk
De protagonist van Denk morgen op het slagveld aan mij is Victor. Hij is een gescheiden man van middelbare leeftijd. Elk hoofdstuk kan gezien worden als een scène uit zijn leven. In elk van de scènes leert de lezer een personage kennen dat op de een of andere manier met Victor in aanraking is gekomen. Zowel Victor als de anderen voeren iets heimelijks uit; ze doen iets waar anderen in hun leven geen weet van hebben of dat voor specifieke personen geheim moet blijven. Voor Victor is dit duidelijk zijn affaire met Marta, welke onverwacht werd beëindigd door Marta’s dood. Door de ogen van Victor leert de lezer onder andere Marta’s familieleden en Victor’s ex-vrouw kennen. Dit gebeurt aan de hand van Victor’s observaties van en dialogen met hen. Het lezen over hun overwegingen is interessant, des te meer door de setting die Marías heeft neergezet. Het eerste en laatste hoofdstuk zijn het sterkst; zowel door hun opbouw als de inhoud.

Bedoelingen
De lezer zal zich tijdens het lezen van het boek meermaals afvragen waarom Victor doet wat hij doet. Waarom hij in contact wil komen met de nabestaanden van Marta. Wat zijn bedoelingen zijn. Gelukkig zijn dit ook vragen die Marías zichzelf gesteld moet hebben. Een van Victor’s gedachtenspinsels over zijn bedoelingen geeft hier geen antwoord op, maar wel inzicht in. En dat is prachtig.

“[Bedoelingen] heb ik eigenlijk niet, er is me iets afschuwelijks en belachelijks overkomen en ik kan het niet uit mijn hoofd zetten, alsof ik betoverd ben; ik wil niets uitzoeken want ik heb niets uit te zoeken, evenmin wil ik iemand redden want zij is al dood, ook wil ik niets bereiken want er valt niets te bereiken, hoogstens de verwijten en de ongegrond haat van iemand”

Prachtig, maar zeer gedetailleerd proza
Bij het openslaan en de eerste keer doorbladeren van het boek, zal de lezer zich geïntimideerd voelen. Lange hoofdstukken, zonder maar een enkele witregel, en lange zinnen kenmerken dit boek. Dit is niet gek, omdat de lezer zich met het lezen van dit boek eigenlijk in het hoofd van Victor bevindt. De proza die Marías gebruikt om dit weer te geven, is prachtig. Toegankelijk, concreet en met fijne overwegingen. Het nadeel is alleen dat het soms erg ver gaat. Bij vlagen wordt het te gedetailleerd of het verwijdert zich te ver van de oorspronkelijke verhaallijn. Daardoor verliest de lezer meer dan eens de aandacht voor het verhaal. Hoewel Victor’s observaties sterk zijn, worden Victor’s gevoelens slechts beperkt beschreven. Dit is een mogelijke oorzaak van de ontbrekende klik tussen lezer en hoofdpersoon.

Kortom
Denk morgen op het slagveld aan mij zorgt voor een unieke leeservaring in een intrigerende setting. Hoewel het geen snel verhaal is, de bedoelingen misschien niet altijd duidelijk zijn en zowel het zeer gedetailleerde proza als de intimiderende vormgeving van het boek de lezer mogelijk zal belemmeren het boek (uit) te lezen, zet het laatste deel alle gebeurtenissen in perspectief. Dit heeft Marías knap gedaan.

---

Beoordeling

---

---

Vergelijkbare boeken

---