De Italiaanse Erika Bianchi woont in Florence en is historicus. Ze zou “(…) geïnteresseerd [zijn] in hoe het komt dat mensen worden zoals ze zijn en welke beslissing doorslaggevend is voor de loop van de gebeurtenissen in een leven.” En dat is precies de kern van haar meest recente roman, die de titel Wij zijn niet als hagedissen (naar het Nederlands vertaald door Manon Smits) kreeg. De omgekeerd chronologische volgorde die Bianchi gebruikt om het verhaal van vier generaties van een Italiaanse familie te vertellen, maakt indruk.

De tekst op het omslag
De Bretonse kust, 1948. Het is eind juli, de Tour de France is in volle gang en de achttienjarige Zaro Checcacci, monteur van de Italiaanse ploeg, ontmoet de jonge Franse serveerster Lena. Negen maanden later wordt Isabelle geboren, maar Zaro wil niets van het kind weten. Tien jaar later besluit Lena dat het genoeg is en zoekt Zaro in Italië op. Die is inmiddels getrouwd en heeft een zoontje. Lena vestigt zich met Isabelle in het dorpje, maar als ze een nieuwe liefde ontmoet, laat ze haar dochter achter. Wanneer Isabelle zelf kinderen krijgt, blijkt haar jeugd ernstige sporen achter te hebben gelaten en lijkt de geschiedenis zich te herhalen. Of toch niet?

Omgekeerd chronologisch
Waar elk ander boek begint met een proloog en eindigt met een epiloog, is dat niet waar Bianchi voor gekozen heeft. Zij start haar boek namelijk met een epiloog en gaat, stapje voor stapje, terug in de tijd. Het boek eindigt dan ook met de proloog. Dit doet veel met de lezer. Zo verwacht de lezer dat wanneer terug in de tijd wordt gegaan, ook nog terug gesprongen wordt naar het heden. Dat gebeurt echter niet en dat levert een verrassende leeservaring op. De lezer kent namelijk alleen de gevolgen en leert al lezende de oorzaken kennen. En dat zijn er veel, met elk zijn eigen effecten op de levens die daaruit voortkomen. Bianchi heeft dit schitterend in woorden weten te vangen, en het geheel doet denken aan het vlindereffect (een kleine verandering of onregelmatigheid kan zich ontwikkelen tot groot effect in bijvoorbeeld het dagelijks leven, red.). De omgekeerde chronologische volgorde die in dit boek wordt gehanteerd, geeft daarmee een nieuwe dimensie aan de plot.

“De stappen afstemmen, het tempo aanpassen, tegenwicht bieden aan de schommelingen. Een beetje net zoals fietsen. Een beetje net zoals leven.“

Even inkomen, maar dan…
De epiloog (die hier dient als proloog, zie boven) nodigt niet direct uit tot verder lezen. De personages die een rol spelen in het boek, worden allen bij naam en bijnaam genoemd. Daarbij wisselt Bianchi snel in perspectief, waarbij niet direct duidelijk is welk perspectief gehanteerd wordt. Dit zorgt voor verwarring. Toch loont het verder te lezen. Na de epiloog, die zo’n 55 pagina’s lang is, landt het verhaal. Bianchi neemt wat snelheid terug, waardoor de personages kans krijgen om tot leven te komen. De levens van onder andere Marta, Cecilia, Giovanni, Isabelle en Zaro ontvouwen zich. Thema’s als anorexia, postnatale depressie, eenzaamheid en het gevoel ergens thuis te horen spelen een belangrijke rol in de familiegeschiedenis. Vooral het personage Cecilia komt binnen. Haar overwegingen en gevoelens zijn het raakst beschreven. De hoofdstukken worden afgewisseld met cursief gedrukte gesprekken tussen vader en twee dochters. Hierin vertelt hij verhalen over dieren en hoe deze vergeleken kunnen worden met de menselijke aard. Dit is erg indrukwekkend en helpt je anders naar het verhaal kijken. Hoewel de lezer dus echt even in het verhaal moet komen, ontvouwt Wij zijn niet als hagedissen zich tot een intrigerend verhaal.

Kortom
Wij zijn niet als hagedissen is een mooi en uniek boek, dat zich onderscheidt door de omgekeerde chronologische volgorde. Bianchi’s woordkeuze en schrijfstijl zijn prettig. De lezer moet even in het verhaal komen, maar na de epiloog ontvouwt zich een indrukwekkende familiegeschiedenis. Elke (kleine) gebeurtenis heeft zijn weerslag op de levens van de betrokken familieleden en de levens die volgen. De ontknoping van het boek, wat dus eigenlijk de start van het verhaal is, zal je ontroeren. Bianchi heeft met Wij zijn niet als hagedissen laten zien dat ze niet onderdoet voor meestervertellers Altissimo of Faggiani.

In het kort

Titel: Wij zijn niet als hagedissen
Auteur: Erika Bianchi
Uitgever: Signatuur
Jaar van uitgave: 2020
Aantal pagina’s: 320
Serie of stand-alone: Stand-alone
Leesfragment: klik hier
Beoordeling: