Vaderland – Fernando Aramburu

De Baskische Fernando Amburu geeft les in Duitsland en schrijft. Van romans tot gedichten tot essays. Zijn werk heeft verschillende Spaanse literatuurprijzen gewonnen. Vaderland (vertaald door Hendrik Hutter), dat vertelt over de daders en slachtoffers van ETA, is het eerste boek dat in het Nederlands verkrijgbaar is. Het werd onder andere genomineerd voor de Europese Literatuurprijs. Het is een parel!

De tekst op het omslag
Twintig jaar na de dood van haar man verhuist Bittori terug naar hun geboortedorp. Haar man werd vermoord door de Baskische terreurbeweging ETA, vermoedelijk door de zoon van Bittori’s jeugdvriendin, Miren. Voor Bittori sterft, wil ze de ware toedracht kennen. Ze denkt zelfs Mirens zoon te kunnen vergeven om zo het verleden af te sluiten. Bittori en Miren zijn getekend door een politiek fanatisme waar geen van beiden een boodschap aan had maar dat hen lijnrecht tegenover elkaar heeft geplaatst. En nu moeten ze hun wonden en verdriet, keuzes en hun levens onder ogen zien. Is een verzoening mogelijk?

Dader en slachtoffer: een compleet verhaal
In Vaderland staan twee, voorheen goed bevriende, families lijnrecht tegenover elkaar. Het perspectief van elk van de familieleden wordt toegelicht. Wat Aramburu zo knap gedaan heeft, is dat deze in totaal negen perspectieven allemaal even sterk zijn. De lezer houdt van en hekelt ieder personage evenveel. De pijn die beide families, en ook de Basken en de Spanjaarden, voelen wordt krachtig beschreven. “Wat een beesten, wat een nutteloos bloedvergieten, op die manier bouw je geen vaderland op.” Aramburu verdient alle lof voor de manier waarop hij de lezer zich kan laten inleven in het verhaal.

“Mijn verleden is dan een soort zandbank die door de opkomende vloed is afgesneden van de kust. Na verloop van tijd komt die onder water te staan en kan ik er niet meer bij.”

Anders dan anders
Waar de lezer aan moet wennen, is Aramburu’s schrijfstijl. Zo gebruikt hij in dezelfde alinea, de eerste-, tweede- en derdepersoon door elkaar heen, bijvoorbeeld wanneer een gedachte van een personage wordt afgewisseld met een beschrijving van een situatie. Dit verschilt van wat de gemiddelde lezer gewend is. Toch zorgt dit voor een bepaalde flow in het verhaal, waar de lezer vlot onderdeel van wordt. De korte hoofdstukken doen denken aan filmscènes, die zich moeiteloos voor de ogen van de lezer afspelen. De Baskische woorden en het prachtige taalgebruik brengen het verhaal tot leven. Zo wordt het gevoel dat de moord op Txato heeft achtergelaten op het gezin beschreven als kolen die blijven gloeien. Prachtig, toch? Aramburu wisselt tussen tijden in deze hoofdstukken: er wordt verteld over de periode vóór de moord en over de periode ná de moord. Hoewel de tijd niet expliciet geduid wordt, verpest dat de prachtige leeservaring niet. De wisseling in tijd zorgt voor een rijk en krachtig verhaal.

Kortom
Vaderland is prachtig. De perspectieven van de families van de slachtoffers en de daders worden belicht, wat zorgt voor een compleet beeld. Het gegeven dat de context zelden aan bod komt in een boek, maakt het een vernieuwend verhaal. Prachtige taal, sterk plot en personages die de lezer in zijn hart sluiten maken dat Vaderland je bijblijft.

Beoordeling